یک پاراگراف

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: انرژي

بيش از دو ماه از سهميه‌بندي شدن بنزين مي‌گذرد و طبق آمار و اعلام مسوولان، شاهد صرفه‌جويي مردم در مصرف بنزين بوده‌ايم؛ به طوري كه مصرف روزانه براي بنزين كه بيش از 85 ميليون ليتر در صورت ادامه روال سابق پيش‌بيني شده بود، اكنون به حدود 61 ميليون ليتر كاهش يافته است.

به گزارش خبرنگار انرژي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)‌،‌ با اين وجود، اجراي طرح عظيمي با پيامدهاي مثبت در طولاني‌مدت همچون سهميه‌بندي بنزين، در ابتداي كار با موانع و نقصان‌هايي روبه‌رو مي‌شود كه به‌عقيده‌ي دست‌اندركاران، كاملا طبيعي به نظر مي‌رسد؛ كه اگر با مديريت درست ساماندهي شود، درصد نارضايتي و ايرادهاي كار را پايين مي‌آورد.

 100 ليتر سهميه ويژه سفر و آغاز سال تحصيلي

در حالي كه هدف اصلي سهميه‌بندي بنزين صرفه‌جويي در مصرف و كاهش يارانه‌هاي هنگفت آن است، تصويب برخي طرح‌ها ذهنيت تناقض و احتمال به‌نتيجه نرسيدن طرح را به اذهان متبادر مي‌كند؛ يكي از اين طرح‌ها، تعيين سهميه ويژه سفر براي خودروهاي شخصي بود.

پس از اجراي طرح سهميه‌بندي در آغاز فصل مسافرت‌ها، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به‌دليل كم شدن سفرها، در تلاش براي تعيين سهميه ويژه سفر، چنين پيشنهادي را مطرح كرد. اين طرح مدتي بر سر زبان‌ها بود و فرمول‌ها و محاسبات مختلف و بعضا جالبي نيز براي آن ارايه شد؛ تا اين كه به‌رغم مخالفت‌هاي وزارتخانه متولي، سرانجام انگار زور رايزني‌هاي رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در مقام معاون رياست‌جمهوري، بر توان كارشناسي سرپرست وزارت نفت - كه همواره بر آن تاكيد مي‌شد -، چربش يافت و روز 10 شهريور و در آخرين روزهاي مسافرت قبل از ماه رمضان، با عنوان "سهميه ويژه سفر و آغاز سال تحصيلي" به تصويب رسيد؛ طرحي كه البته گويي برخي اصرار دارند آن‌را سهميه بنزين «مهر» بنامند!

ابتدا قرار بود اين سهميه تنها به برخي خودروها اختصاص يابد، اما به يك‌باره، چگونگي اجراي آن - احتمالا به‌دليل مشكلات اجرايي طرح ارايه‌شده ازسوي مسوولان سازمان يادشده، درحاليكه موارد بديهي‌تر از آن در زمينه‌ي اجرا با مشكلاتي مواجه شده‌اند -، تغيير كرد و در همين راستا، از اول مهر و پس از اتمام فصل تعطيلات، به تمام خودروهاي شخصي 100 ليتر بنزين به‌عنوان هديه سفر داده خواهد شد كه با توجه به سهميه 600 ليتري براي شش ماه نخست سهيمه‌بندي، حال اين مقدار به 700 ليتر رسيده است.

در حال حاضر حداقل پنج ميليون خودرو شخصي در سطح كشور وجود دارد و اختصاص اين سهميه به آنها 500 ميليون ليتر بنزين معادل 270 ميليون دلار را صرف خواهد كرد كه خود افزايش يارانه و بالارفتن مصرف را در پي خواهد داشت. اين در حالي است كه يكي از مهم‌ترين اهداف سهميه‌بندي بنزين، جلوگيري از خروج بي‌رويه ارز از كشور و كاهش مصرف بنزين بوده است.

حال تنها با گذشت دو ماه از سهميه‌بندي، بسياري از افراد، بويژه در شهرهاي پرمصرف، به‌دليل فصل تعطيلات، مقدار زيادي از سهميه شش ماهه خود را مصرف كرده‌اند، اما اختصاص 100 ليتر سهميه بنزين در مهرماه، نگراني مردم را در استفاده زودهنگام از مابقي سهميه خود از بين برده است. هرچند سخنگوي دولت در آخرين اظهار نظرهاي خود سعي كرد به ترميم وضعيت بپردازد، به‌گفته معاون ترافيك شهردار تهران، مشاهده ترافيك‌هاي سنگين به‌دليل اعتماد مردم به در اختيار قرار گرفتن بنزين و كاهش نگراني در تأمين آن بوده است.

مهندس سيدجعفر هاشمي تشكري معتقد است كه سهميه‌بندي بنزين براي مدتي نوساناتي در ترددها ايجاد كرد؛ ولي هم‌اكنون با گذشت جو رواني سهميه‌بندي بنزين وضعيت نسبتا پايداري را در ترافيك شهر شاهديم.

خودروداران اكنون به اين موضوع مي‌انديشند كه پيش از تمام شدن سهميه بنزين‌شان، مسوولان تصميم تازه‌اي خواهند گرفت و نگراني‌ها را باز از بين خواهند برد؛ همانطور كه در سومين ماه سهميه‌بندي و هنوز سه ماه مانده تا زمان اعلام شده، 100 ليتر بنزين اضافي تخصيص داده شده است.

 روزانه يك ميليون ليتر بنزين براي مصارف خاص

يكي ديگر از اين طرح‌ها، اختصاص روزانه يك ميليون ليتر بنزين براي مصارف خاص است!

پيش از اين ازسوي محمدرضا نعمت زاده - مديرعامل شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران - اعلام شده بود كه براي خودروها و وسايل حمل و نقل كه مصارف خاص دارند، مانند قايق‌ها و دستگاه‌هايي كه در صنعت كاربرد دارند 530 جايگاه در نظر گرفته شده است و اين افراد مي‌توانند با داشتن كارت مخصوص و حواله به اين جايگاه‌ها براي دريافت بنزين مراجعه كنند.

اما چندي پيش اين تصميم تغيير كرد و قرار شد كه اين مصرف‌كننده‌ها با دريافت كالابرگ به جاي حواله كه به‌گفته احمد تولايي - مدير فني پروژه كارت هوشمند سوخت - احتمال جعل كردن آن بيش از كالابرگ است، سهميه خود را دريافت كنند.

ناصر سجادي - مدير پروژه كارت هوشمند سوخت - نيز در اين زمينه گفته كه روزانه يک ميليون ليتر بنزين به 12 استان کشور اختصاص يافته است؛ تا ميان کميته‌هاي سوخت در استانداري‌ها و فرمانداري‌هاي کل کشور براي مشاغل خاص ازجمله خودروهاي فعال در طرح‌هاي عمراني يا برخي پيمانکاران توزيع شود. همچنين به بيماران خاص كالابرگ‌هايي داده مي‌شود که مي توانند در 500 جايگاه مشخص شده با استفاده از کارت جايگاه‌داران بنزين دريافت کنند.

بنابراين در نظر گرفتن روزانه يك ميليون ليتر سهميه براي مصارف خاص، خود بر يارانه‌هاي آزاردهنده بنزين مي‌افزايد و اين در حالي است كه سازوكار تعيين چنين سهميه‌اي، به‌طور حتم، از پيچيدگي خاصي برخوردار خواهد بود و زمينه سوءاستفاده‌هاي احتمالي را فراهم مي‌كند.

در نظر گرفتن سهميه ويژه خودروهاي دولتي و نمايندگان مجلس

سهميه ويژه خودروهاي دولتي و نمايندگان مجلس نيز در اين دسته طرح‌ها جاي دارند. براي خودروهاي دولتي روزانه 10 ليتر (معادل 300 ليتر در ماه) و براي نمايندگان مجلس، 200 ليتر سهميه ويژه در ماه علاوه بر 100 ليتر بنزيني كه در اختيار داشته‌اند، در نظر گرفته شد.

حداد عادل - رييس‌مجلس شوراي اسلامي - مشخص كردن چنين سهميه‌اي را براي نمايندگان نياز آن‌ها دانسته و در اين‌باره گفته است:نمايندگان مجلس براي سركشي به حوزه‌هاي انتخابيه با كمبود بنزين مواجه بودند كه براي رفع اين مشكل علاوه بر ماهي 100 ليتري كه هر نماينده در اختيار داشت، ماهي 200 ليتر هم اضافه به آن‌ها داده شد. ضمن آن‌كه وظايف نمايندگان سنگين‌تر و اختيارات‌شان بيش‌تر است؛ بنابراين دولت هم به اين نتيجه رسيد كه نمايندگان نيز مانند مديران دولتي وظايفي دارند كه قانون بر اختيار آن‌ها گذاشته؛ بنابراين با اختصاص بنزين بيش‌تر به آن‌ها موافقت كرد.

در همان روز اعلام اختصاص اين سهميه، يكي از پرسش‌هاي مطرح‌شده ازسوي خبرنگاران پارلماني اين بود كه با اين اوصاف، مثلا براي پزشكان هم كه با جان مردم سروكار دارند، بايد سهميه خاصي در نظر گرفته شود.

محسن كوهكن نيز خاطرنشان كرد كه سهميه بنزين دستگاه‌هاي دولتي روزانه 10 ليتر و ماهانه 300 ليتر است و براي نمايندگان 200 ليتر بنزين در ماه در نظر گرفته‌ و كارت ويژه آن‌ها نيز تهيه شده است. به گفته اين عضو هيات رييسه‌ي مجلس، اين سهميه تبعيض بين مردم و مسئولان نيست و اگر اين تبعيض باشد، بايد ماشين‌هاي دولتي هم سهميه نداشته باشند.

هرچند كه طبق گفته نمايندگان، اين افراد بيش از خودروهاي شخصي به بنزين نياز دارند، اما در حالي كه دولت و مجلس به عنوان مجريان و قانونگذاران، خود بايد الگويي براي صرفه‌جويي در مصرف باشند، به‌نظر مي‌رسد تعيين چنين سهميه‌هاي براي آنها با رسالت صرفه‌جويي منافات دارد. بويژه كه تعيين اين سهيمه درآستانه فعاليت‌هاي انتخاباتي دور جديد و نيز حمايت ويژه گروهي از نمايندگان در زمينه تصويب اختصاص سهميه بنزين سفر در پي تخصيص سهميه ويژه نمايندگان، به ايجاد پرسش‌هاي جدي همراه با تامل، دامن زده است.

عرضه نشدن بنزين آزاد و ايجاد بازارهاي سياه

از طرف ديگر، هنوز براي عرصه بنزين آزاد به‌دليل بالا رفتن پيامدي نرخ تورم تصميمي گرفته نشده و اين در حالي است كه طبق گزارش‌ها و مشاهدات عيني، شب‌هنگام در برخي جايگاه‌ها بنزين به‌صورت آزاد و با نرخ‌هاي بسيار متفاوت عرضه مي‌شود. گويا با وجود اين‌كه ظاهرا تصميم به عرضه بنزين آزاد وجود ندارد، اما نياز مردم به بنزين، بويژه در شهري همچون تهران، سبب به‌وجود آمدن بازارهاي سياه شده است. هرچند نويد رمزدار شدن كارت‌ها كه اخيرا اعلام شده، در اين زمينه اميدواري‌هايي به‌وجود آورده است.

ازسوي ديگر، گرچه به‌ظاهر با جلوگيري از عرضه بنزين آزاد، از بالا رفتن يكباره تورم جلوگيري شده است، اما ايجاد اين‌گونه بازارها مي‌تواند اثرات منفي بيشتري داشته باشد؛ چراكه نرخ عرضه بنزين آزاد در اين بازارها ثابت و مشخص نيست. همچنين طبق گفته بسياري از مصرف‌كنندگان، حجم قابل توجهي از بنزين توزيعي در اين بازارها به‌صورت ناخالص و تركيبي از بنزين و آب يا ساير مايعات توسط افراد به فروش مي‌رسند كه خود عاملي براي ضربه‌ زدن به موتور خودروها، افزايش آلودگي هوا و امثال آن است كه متاسفانه به‌نظر مي‌رسد نظارت كاملي ازسوي مسوولان ذيربط بر بازارهاي ناميمون اينچنيني و عرضه بنزين آزاد صورت نمي‌گيرد؛ چراكه شاهد گسترش آنها هستيم.

همچنين بعضي از رانندگان تاكسي و وانت‌بارها با فروختن سهميه خود، علاوه بر دست كشيدن از كار، بر ايجاد بازارهاي سياه عرضه بنزين آزاد دامن زده‌اند. در حال حاضر، به‌دليل سهميه‌بندي و محدوديت بنزين خودروهاي شخصي، حجم استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي نظير تاكسي افزايش يافته است، اما به‌وجود آمدن چنين پديده‌اي در بين رانندگان تاكسي، منتظر ماندن طولاني‌مدت مسافران و شلوغ شدن صف‌هاي حمل و نقل عمومي را سبب شده است. هم‌اكنون بسياري از خطوطي كه پيش از اين با زياد بودن تعداد تاكسي‌ها، كمبود مسافران و گلايه‌هاي تاكسي‌داران مواجه بودند، به مكاني براي شكايات مردم به‌دليل كمبود تاكسي، افزايش قيمت‌ها يا دربستي‌شدن تاكسي‌ها تبديل شده‌اند.

 برنامه آينده دولت براي سهميه‌بندي چيست؟

با تمام اين اوصاف كارشناسان معتقدند اگر قرار باشد هر ماه مقداري بنزين با عنوان هديه به مردم داده شود يا روند تعيين سهميه‌هاي ويژه به اين شكل ادامه يابد، طرح پايه‌يي و عظيمي چون سهميه‌بندي، با خطر رفته‌رفته از دست رفتن معناي خود مواجه خواهد شد؛ چراكه در اين صورت، مصرف رفته رفته به مقدار گذشته خود باز مي‌گردد؛ با اين تفاوت كه مقدار آن در چند دسته جداگانه تقسيم‌بندي شده است.

با در نظر گرفتن تمام اين حواشي، بايد ديد دولتمردان چه برنامه‌اي براي سه ماه و اندي باقي مانده از شش ماه ابتدايي طرح - به‌اعتقاد نخبگان و اهالي فن، شجاعانه - سهميه‌بندي بنزين دارند؟ آيا هرماه براي كاهش خواست‌ها و اعتراضات، بنزين هديه داده يا تصميم‌هاي ديگري براي عرضه بنزين آزاد يا افزايش سهميه‌ها گرفته خواهد شد؟

انتهاي پيام