یک پاراگراف

متن گفتگوی بنده سعی شده است بصورت عمومی و قابل فهم همگان تنظیم شده باشد.

موج چالش آب ما را با خود خواهد برد؟(گزارش روز)

کشورمان به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافيایی و نوار بيابانی که در 25 تا40 درجه عرض
شمالی واقع شده است٬ از شرایط آب وهوایی برخوردار است که جزو مناطق کم باران جهان بهشمار
میآید. آینده آب در جهان بحرانی است و ایران ما در دل بحران قرار دارد٬ چرا که برطبق پيشبينیها منطقه
ما به سمت خشکی کامل پيش میرود.
خشکسالی را به 4 نوع هواشناسی٬ کشاورزی٬ هيدرولوژی و اقتصادی ­ اجتماعی تقسيم میکنند؛
علت خشکسالی مرحله اول٬ یعنی خشکسالی هواشناسی٬ کاهش بارندگی است که با ادامه
خشکسالیها٬ تنش رطوبتی و نياز آبی در محصولات زراعی را شاهد خواهيم بود. در این صورت با
خشکسالی کشاورزی­ خشکسالی مرحله دوم­ مواجه میشویم. در این حالت کاهش عملکرد محصولات
زراعی را خواهيم داشت.
اگر این خشکسالیها­ خشکسالیهای مرحله دوم ­ به مدت 4 تا 5 سال تداوم داشته باشند٬ شاهد از
بين رفتن سفرههای آب زیرزمينی هستيم که به آن خشکسالی هيدرولوژی میگویند.
در حال حاضر به دليل کاهش بارندگی در مناطق مختلف و افزایش دما٬ برداشت آب از سفرههای آب
زیرزمينی نيز بيشتر شده که این امر روند خشکسالی را سرعت بخشيده است.
شيوه مدیریت منابع آب٬ تغيير روشهای انتقال آب از کانالهای سنتی به کانالهای بتونی٬ جلوگيری از هدر
رفت آب در شبکه توزیع٬ رفع فرسودگی شبکه و تغيير روشهای آبياری باغها و مزارع و بازیافت آب فاضلاب
به عنوان راه حلهای کمبود آب مطرح میشوند.
گرچه همه این روشها میباید مورد توجه سازمانهای مسئول قرارگيرد٬ اما تامين درازمدت آب و فراهم
نمودن امنيت آبی کشور تناقضی با اصول مدیریت پيشرفته آب و منابع آبی نداشته و لزوما باید به موازات
هم پيش بروند. اکنون باید راهحلهایی را جستوجو نموده و به سرعت و با شتاب مناسب پروژههای
منطقی و با صرفه اقتصادی را اجرایی نمایيم. دو دیدگاه صرفهجویی در مصرف آب و تامين و ذخيره بيشتر
منابع آبی را باید به موازات هم دنبال کرد.
حفاظت خاک برای حفاظت آب
حفاظت خاک٬ حفاظت آب را دربر دارد. متاسفانه کشورمان در رتبههای بالای جهانی فرسایش خاک قرار
دارد. اگر خاک را حفظ کنيم٬ آب در لایههای خاک انبار میشود و هدر نمیرود. در حقيقت هم کميت آب حفظ
میشود و هم کيفيت آن.
دکتر سيد فخر الدین افضلی٬ استاد خاکشناسی فرسایش بادی و محيط زیست [لفظ عمومی و همگانی است و بیان کننده مرتبه علمی حاضر نیست] دانشگاه شيراز ضمن بياناین مطلب در گفتوگو با گزارشگر کيهان میگوید: «در برخی مناطق کيفيت آب پایين است٬ چون فرسایش
خاک را داریم.اگر خاک از لحاظ فيزیکی و مواد آلی کيفيت خوبی داشته باشد٬ وقتی آب را از طریق بارندگی
در خود جذب کند٬ این آب را نگه داشته و به لایههای زیرین میدهد. بنابراین لایههای زیرین خاک٬ از آب
غنی شده و لایههای زمين از آب انباشته میشوند. چنانچه خاک حساس و ضعيف باشد٬ براثر وزش باد و
جریان آب فرسایش پيدا میکند.در نتيجه آبی که به آن میرسد٬ تبدیل به سيل و روان آب میشود. در واقع
آب بارندگی قبل از تغذیه لایههای زیرین به عاملی مخرب مبدل میگردد.»
وی در پاسخ به این سوال که بهترین و موثرترین تکنيکهای مهار سيلابها کدامند؟ توضيح میدهد: «با
تکنيکهای ارزان قيمت میتوانيم آب بارندگی را به جای روان شدن و تبدیل به سيل گشتن در لایههای
خاک در حد امکان نفوذ دهيم. به برخی از این شيوهها که اجداد ما نيز از آنها بهره میگرفتند٬ شيوه «آب
درو» میگویند. الان ما در دانشکده جلساتی را به تدریس شيوههای «آب درو» در ایران باستان اختصاص
میدهيم. جالب اینجاست که از همين شيوههای «آب درو» در ایران باستان٬ سازمانهای جهانی بهره
برداری کرده٬ سر و شکل داده و به عنوان شيوههای نوین آبخيزداری به دنيای علم عرضه میدارند. بنابراین
ما میتوانيم به راحتی و با ارزانترین شيوههای بومی در لایههای زیرین خاک٬ آب را ذخيره کنيم.»
این خاکشناس از تکنيک دیگری تحت عنوان تکنيک «بيو مکانيک» برای تقویت خاک و افزایش نفوذپذیریاش
یاد میکند. خاک را با پوشش گياهی تقویت میکنند تا ماده آلی خاک دو چندان شود. تکنيک دیگر در مهار
آبهای بارندگی تکنيک «پخش سيلاب» است که در منطقه گره بایگان فسا طی سنوات گذشته به اجرا در
آمده و نتایج خوبی حاصل شده است. پروژه تغذیه مصنوعی تا کارهای آبخوانداری کوچک همگی از جمله
شيوههایی هستند که در صورت بهکارگيریشان میتوان با مهار آبهای سطحی تا حدودی با معضل کم
آبی دست و پنجه نرم کرد.»
لازم به توضيح است که آبخوانداري مجموعهاي از عمليات مكانيكي است كه با مهار و نفوذ سيلاب بر روي
عرصههاي آبخوان موجب احيای كمي و كيفي منابع آب و خاك٬ تقليل و حتي حذف خسارتهاي مستقيم و
غيرمستقيم و در نتيجه بهينهسازي محيط زيست ميشود. آبخوان يا آبخواه عبارت ا ست از
مخروطافكنههايي با رسوبات دانه درشت كه به آساني آب را از خود عبور داده و موجب تغذيه سفرههاي
آبهاي زيرزميني ميگردد و آبخوان داري مديريت اين آبخوانهاست.
رفع کمبودهای فصلی آب
با ایجاد سدهای زیر زمينی
یکی از راههای برطرف کردن کمبودهای فصلی آب٬ استفاده از آبهای زیرزمينی است٬ ولی در برخی
نواحی در اواخر فصل خشک٬ حتی منابع آب زیرزمينی نيز به انتها میرسند و یا آب زیرزمينی در دسترس
نيست و برای بهرهبرداری از آن نياز به حفر چاههای عميق و نصب پمپ است که البته این روش مقرون به
صرفه نيست.
فریبا محبی٬ کارشناس ارشد زمينشناسی در شاخه هيدرولوژی (آب شناسی) در گفتوگو با گزارشگر
کيهان توضيح میدهد: «روشهای ذخيره آب به وسيله مهار آبهای زیر سطحی در مناطق خشک دارای
هزاران سال قدمت است. قدمت استفاده از سدهای زیر زمينی عملا به زمانهای کهن میرسد. میتوان به
ساخت سدهای زیرزمينی در جزیره «ساردینيا» در زمان روميان باستان اشاره کرد. نمونههایی از این سدها
به مفهوم واقعی در نيمه اول قرن بيستم ساخته شدند. رشد و تکوین سدهای زیر زمينی و برخورد علمی
با آنها در واقع از نيمه دوم قرن بيستم آغاز گردیده و در سه دهه اخير رشد زیادی نموده است. سدهای
زیرزمينی در مقایسه با سدهای معمولی که در عرض رودخانه یا نهر به منظور ذخيره آب ساخته میشوند٬
آب سطحی را در مخازن بالادست سد جمعآوری میکنند٬ ولی سدهای زیرزمينی جریان آب زیرزمينی را
مسدود میکند و آب را در زیر سطح زمين ذخيره مینماید. همچنين به عنوان سازه جمعکنندهای که جریان
آب زیرزمينی را منحرف میکند٬ بهکار میرود. به عنوان مثال میتواند سفرههای مجاور را تغذیه کند و یا
سطح ایستابی را در یک سفره با جریان کم طوری بالا ببرد که به سهولت به وسيله عمليات پمپاژ قابل
بهرهبرداری باشد.»
این کارشناس آب شناسی با اشاره به اینکه استفاده از سدهای آب زیرزمينی نسبت به روشهای متداول
ذخيره سطحی آب دارای مزایای زیادی است٬ میگوید: «یکی از مزیت های نسبی سدهای آب زیرزمينی
در مقایسه با مخازن سطحی رایج٬ مقدار تلفات تبخير از سطح آب باز است. در این روش تلفات تبخير
کاهش یافته و یا حتی به طور کامل از بين میرود. یک بار و برای هميشه طراحی و ساخته میشود و
سپس ذخيره آب برای مدت طولانی در دسترس است. در حالی که حجم ذخيره مفيد مخازن سطحی به
دليل رشد گياهان و تهنشينی رسوبات کاهش مییابد و همچنين به طور مرتب در معرض تبخير یا خرابی
ناشی از طغيانهای شدید رودخانه است. در سدهای زیرزمينی آب ذخيره شده کمتر آلوده میشود و
مخاطرات سلامتی که در مخازن سطحی وجود دارد٬ منتفی است؛ همچنين وقتی از مخازن ذخيره سطحی
استفاده میشود٬ قسمتی از زمين توسط مخازن اشغال میشود٬ در صورتی که زمين بالادست مخازن سد
آب زیرزمينی را میتوان جهت اهداف دیگر نيز بهکار برد.»
نقش زنان و خانواده در مصرف بهينه آب
با توجه به اينكه سهم آب شيرين جهان تنها 5 درصد آب موجود بر روی كره زمين است كه 4 درصد آن به
قطب مربوط ميشود و تنها 1 درصد از آن در خدمت بخشهای كشاورزی و شرب قرار دارد٬ و اين ميزان آب
شيرين با توجه به افزايش روزافزون تقاضا در زمينههای كشاورزی٬ صنعت٬ بهداشت عمومي و شرب ميزان
بسيار اندكي است.
در كشور ما كه 1 درصد جمعيت جهان را در خود جای داده٬ تنها آب شيرين قابل دسترس 36 صدم درصد آب
كره زمين است (بنابراين بين نيازها و منابع آب شيرين نامعادلهای برقرار است) پس لازم است افراد جامعه
به طور مشخص در مديريت و تصميمگيری مرتبط با منابع همكاری کنند. زنان كه همانا مديران اصلي خانواده
هستند٬ بايد با انديشه و تدبير خود در اين امر دخالت داشته باشند.
نرگس هاشميان یک مشاور خانواده برایمان میگوید:« زنان عهده دار وظيفه سنگين پرورش نسل و تربيت
فرزندان هستند. بنابراین آنان عامل اصلی انتقال فرهنگ در زمينه آب به نسلهای بعدی هستند. زنان
عامل اصلی انتقال فرهنگ مصرف بهينه آب هستند وهمچنين از مشارکت کنندگان اصلی در امر مدیریت
مصرف آب میباشند. این گروه به دليل موقعيتی که در خانواده دارند٬ میتوانند آموزش دهندگان مجربی در
زمينههای مختلف مصرف آب باشند. از طرفی به دليل اینکه زنان بيشتر از دیگر اعضای خانواده در منزل با
آب سرو کار دارند٬ مجری تغيير فرهنگ آب محسوب میشوند. اگر مادران در کودکی به فرزندان خود نحوه
درست مصرف کردن را نياموزند٬ الگوهای مصرف نادرست جایگزین الگوی مصرف مناسب در زندگی آنها
میشود. ذکر این نکته نيز حائز اهميت است که بزرگسالان الگوی رفتاری فرزندان هستند. اگر پدران و
مادران بتوانند الگوهای رفتاری نابهنجار مثل مصرف بیرویه را اصلاح کنند٬ گامی بزرگ در نهادینه کردن
مصرف بهينه در سطح خانواده و جامعه برداشتهاند.»
وی در باب پارهای از عناوین و زمينههایی از فعاليت و تاثيرگذاری زنان در مدیریت مصرف بهينه آب میگوید:
«اثرگذاری در شيوههای مصرف در بخشهای شستوشو٬ پختوپز٬ کنترل سيستمهای سرمایش و
گرمایش و مصارف باغچه جملگی زیر نظر مدیریت کانون اقتصادی خانواده یعنی زنان شکل میگيرد. آموزش
عملی از طریق رفتار مصرفی صحيح و آموزنده و آموزشهای عملی و کلامی به فرزندان و نسلهای آتی از
اقدامات آگاهانه زنان در محيط خانواده و مراکزآموزشی نسبت به موضوع مدیریت مصرف بهينه آب است.
حضور زنان در کانونهای مختلف تعليم وتربيت٬ از قبيل مدارس٬ فرهنگسراها٬ مجتمعهای مسکونی و
اثرگذاری در اطلاعرسانی و آموزش در خصوص آب از دیگر نقشهای مدیریتی ومشارکت در امر مصرف بهينه
آب است. حضور زنان در تشکلهای مختلف از جمله تشکلهای آب و ارائه آموزشهای مستقيم به صورت
سمينار ویا در قالب بازدیدهای مختلف همواره یکی از راههای آموزشی در بهبود روشهای صحيح مصرف آب
بوده است.»
افزایش بهرهوری و بالابردن کارایی آب
کشور ایران به عنوان یکی از کشورهای واقع در کمربند خشک کره زمين با مشکل کمآبی مواجه است. رشد
فزاینده جمعيت و نياز به دسترسی آب سالم و بهداشتی و محدودیت منابع آب به عنوان اصلیترین نياز
جامعه٬ مسئله کمآبی را بسيار جدی فراروی کشور قرارداده است.
کاهش مصرف آب و رساندن آن به سطحی پایدار به معنای افزایش بهرهوری و بالابردن کارایی آب است.
یعنی کاری که در برخی از کشورهای پيشرفته صورت گرفته است.
باروری زمين از دیرباز در فرهنگ ما وجود داشته و چيزی است که آن را براساس عملکرد درهکتار
میسنجيم٬ ولی عبارت بهرهوری آب (Productivit Water (همانند باروری ابرها و رعایت الگوی مصرف و
بهينه سازی در مصرف آب به ندرت مورد توجه قرارگرفته است. تا زمانی که این عبارتها مانند باروری زمين
به بخشی از فرهنگ ما تبدیل نشود٬ کمبود آب بر آینده ما سایهافکن خواهد بود.

لینک اصلی در روزنامه کیهان

جهت دانلود متن کامل این مقالات - حاوی ۱۱ فایل -  روی لینکهای زیر کلیک نمائید:

رمز = drafzalicom

لینک دانلود: لینک دانلود(نوع فایل: Zip  - حجم حدود 16 مگابایت)

From 1paragraph

خبرنگار روزنامه کیهان طی تماس و هماهنگیهای قبلی با اینجانب و چند تن از متخصصین مربوطه در گزارشی مفصل  در روزهای ۲۱ و ۲۲ تیرماه ۱۳۸۸ و در پی بحران گرد و غبار (لینک) در بخشهای وسیعی از ایران، با استفاده از نظرات صاحبنظران به بررسی موضوع پرداخته است که نظرات اینجانب نیز که به دلیل ادای دین نسبت به این آب و خاک وظیفه خود دانستم در جهت آشناتر نمودن افراد غیر متخصص با این مفاهیم باید حرکتی انجام دهم، در روز ۲۲ تیر در صفحه ۵ گزارش و پاراگرافهای پایانی انعکاس یافته است. لینک مطلب در روزنامه اینجاست (لینک) و در سطور زیر متن کامل مقاله خود را می آورم.

متن کامل مقاله (تحت عنوان: هشداری فراتر از بحران ) که البته برخی از قسمتهای آن بنا به صلاحدید گزارشگر محترم روزنامه کیهان منتشر نشده است:

بسمه تعالی

گرد و غبار که چند سال است زندگی روزانه مردم جنوب، غرب کشور و امروز سراسر کشور و از جمله تهران را مختل نموده است را می توان ترکیبی از مسائل مرتبط با فرسایش بادی و پدیده های اقلیمی دانست. فرسایش بادی موجب جدا شدن ذرات حساس خاک و انتقال آن به فاصله ای باشد که این فاصله انتقال بستگی به اندازه ذرات و البته قدرت باد دارد. هر چه خاک خشک تر، پوشش گیاهی کمتر و بطور کلی شاخص های فرسایش پذیری خاک حادترباشد بادهای با سرعت کمتر می توانند ذرات خاک بیشتری را جدا کنند و البته هر چه سطح بیشتری از اراضی، مستعد فرسایش بادی باشند حجم مواد قابل انتقال در شرایط یکسان اقلیمی بیشتر خواهد بود. باد که عامل اصلی انتقال یا ایجاد فرسایش بادی است در این میان نقش اساسی دارد. سرعت و جهت از عوامل اصلی مربوط به باد هستند. سرعت باد در قدرت باد در انتقال مواد اثر داشته و جهت باد بر اساس جهت بادهای غالب، تعیین کننده مناطق تاثیر پذیر از این پدیده مخرب می باشد. لذا تعیین سرعت و جهت بادهای غالب در یک منطقه بهمراه تعیین منشاء فرسایش خاک از اساسی ترین گامهای مؤثر در مبارزه با گرد و غبار ناشی از فرسایش بادی و بیابانزائی هستند.

به دلیل شرایط حاد خاک و وجود بادهای مناسب مناطق بیابانی کانونهای فرسایش بادی و طوفانهای شن هستند. متاسفانه کشور ما  در منطقه ای قرار گرفته که از مستعد ترین مناطق دنیا جهت بروز فرسایش بادی می باشد. بیابانهای موجود درعربستان، عراق، ایران و سایر کشورهای منطقه از مثالهای بارز وقوع فرسایش بادی شدید در منطقه و حتی در جهان به شمار می روند. بنابراین از این حیث اکوسیستمی شکننده در منطقه و کشور ما حاکم است که کوچکترین بی توجهی مدیریتی می تواند به پیامدهای ناگوار و اغلب غیر قابل جبران بیانجامد.

متاسفانه انسانها که عوامل تشدید کننده تخریب به شمار می روند اکثراً با در نظر گرفتن فواید مقطعی و سودجوئی های شخصی، گروهی یا کشوری خاص در این میان بسیار تاثیر گذار و گاه مخرب تر از عوامل طبیعی می باشند. از بین بردن مراتع و جنگلها، عدم توجه به مسائل آبخیزداری، حفاظت خاک و آبخوانداری، بی توجهی به حفظ و احیاء پوشش گیاهی، سدسازی بدون توجه به شرایط پایداری اکوسیستم ها، کشاورزی ناپایدار، حوادث غیر مترقبه مثل وقوع جنگها و در نتیجه بی ثباتی مدیریت کشورها در همه حیطه ها بخصوص حوزه منابع طبیعی(مثل جنگهای منطقه در عراق و کویت) از عوامل ایجاد کننده یا تشدید کننده بحران می باشند. از همه اینها که بگذریم بطور کلی مهمترین اصل در کنترل و مبارزه با فرسایش بادی پرداختن به منشا فرسایش و بیابانزائی است، یعنی اینکه ببینیم عامل اصلی و محل اصلی برداشت گرد و غبار کجاست و پس از آن بتوان پروژه های کنترل و مبارزه را در کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت طراحی و اجرا نمود.

در حادثه اخیر پرسش هائی مطرح می شود از قبیل اینکه: عامل وقوع این گرد و غبار بی سابقه چیست؟ چند وقت پیش خوزستان الان تهران و بعد ... شاید در آینده تواتر زمانی کمتری برای وقوع آن متصور شد. منشا وقوع این پدیده چیست؟ چرا در یکی دوسال اخیر این پدیده با سرعت غیر قابل کنترلی فزونی داشته است؟ چرا در سالیان گذشته این پدیده را نداشته ایم؟ آیا فقط مسائل فرسایش بادی و از بین رفتن پوششهای گیاهی موجب جدا شدن بیش از حد ذرات خاک شده است؟ تا چه حد سایر مسائل اقلیمی نظیر جریانهای مختلف هوائی در این پدیده نقش داشته است؟ آیا این پدیده اقلیمی مثل سیلابها دارای دوره بازگشت خاص است که پس از دوره ای چند ساله متوقف شود و مشکل برطرف گردد یا برعکس این مشکل روز بروز حاد تر می شود؟ تا چه حد بروز این پدیده را می توان به بیرون از مرزها و چه اندازه در درون مرزهای کشور نسبت دهیم؟

 در این رابطه دهها پرسش دیگر که بیان آنها در حوصله این مطلب نیست وجود دارد. در کنار این سئوالات، نکاتی وجود دارد که بخصوص در نشریات و سایتهای اینترنتی ویژه جنوب کشور در خصوص بی توجهی و تبعیض مسئولین مطرح شده است. از جمله اینکه چرا بمحض اینکه این پدیده به تهران رسیده است تعطیلی، اعزام هیئت بررسی کننده به عراق و... اتفاق افتاده که در جای خود پاسخگوئی مسئولین و آینده نگری آنان را طلب می کند.

در زمینه منشاء پیدایش گرد و غبار شدیدی که اینروزها عرصه را بر مردم ما تنگ نموده و بدون شک ضررهای بسیاری را در کوتاه مدت و دراز مدت بر همه ارکان اقتصادی و انسانی کشور بر جای خواهد گذاشت، باید مطالعه و تحقیق همه جانبه ای صورت پذیرد. هر چند بنا بر شواهد اولیه ای که از عکسهای ماهواره ای و وضعیت منطقه ای و اراضی بیابانی به دست آمده است منشاء جدا شدن ذرات را بیابانهای منطقه (عربستان، عراق و...) محسوب نموده اند، وضعیت نه چندان مطلوب و بعضاً بحرانی عرصه های طبیعی و محیط زیست در کشور خودمان، ایران را بعنوان تشدید کننده این عامل را میتوان به شمار آورد. در این بین نقش عوامل اقلیمی مثل خشکسالی را نباید نادیده گرفت و تحقیق پیرامون آن ضروری به نظر می رسد.

باید منصف بود و وقتی از نابودی تالابها و دیگر اکوسیستمهای طبیعی، احداث سدهای بدون حساب و کتاب که بعضاً نتیجه ای جز ایجاد دریاچه ای برای رسوب، خشک شدن رودخانه های پائین دست و آسیب به اکوسیستم طبیعی آن در کشورهای همسایه بعنوان عوامل ایجاد کننده بحران در سایتها و جراید داخلی منتشر می کنیم مسائل مشابه در داخل کشور را نادیده نگیریم یا لااقل از مشکلات بوجود آمده در آنسوی مرزها بعنوان درس عبرتی که فرا روی ما قرار داده شده است در تصمیم گیریهای داخلی استفاده کنیم.

شاید برخی از تصمیم گیرندگان از سر دلسوزی بخواهند با صرف هزینه های زیاد  در بیرون از مرزها (عراق، عربستان و...) نسبت به چاره اندیشی و حل مشکل اقدام کنند ولی چندین نکته بسیار مهم در این میان وجود دارد. یکی اینکه ایران و کشورهای منطقه عضو کنوانسیونهای بین المللی هستند که بنا بر آن متعهد شده اند نسبت به اقدامهای مناسب جهت برطرف نمودن اینگونه مسائل اقدام کنند و ایران می تواند مدعی باشد . دوم اینکه بررسی کنیم که هر اقدامی چند درصد از مشکل را حل می کند؟ یعنی براساس مطالعات جامع محاسبه کنیم منشاء و دوام قضیه تا چه حد است و سپس با استفاده از تجربیات جهانی و دخالت نخبگان علمی نسحه حل این معضل پیچیده شود.خدای ناکرده بیت المال ایرانیان را در عراق و... خرج نکینم بعد ببینیم 2 درصد مساله حل شده است! که هم گناهی نابحشودنی و هم پدیده ای غیر قابل جبران است. هر چند به نظر می رسد با پرداختن به معضلات مرتبط با این مساله در  داخل ایران می توان بهبود قابل ملاحظه ای مشاهده نمود.

به هر ترتیب اینگونه معضلات هر چند ممکن است در کوتاه مدت و در اثر تسریع عوامل مختلف انسانی بوجود آمده باشند اما متاسفانه رفع آنها به زمانهای طولانی و هزینه های بس سنگین نیاز دارد که در این مورد نیاز به مشارکت بالای منطقه ای نیز احساس می شود.

نکته پایانی که در این میان باید اشاره شود مساله کلان تری است و درارتباط با تک تک شهروندان ایرانی است و آن نکته این است که مساله حاد امروز نتیجه بی توجهی دیروزی ها به منابع طبیعی، محیط زیست وتوسعه پایدار آن بوده است و هر گونه بی توجهی ما شهروندان به جنگل، مرتع، خاک و آب این مملکت در هر رتبه از مسئولیت، ممکن است عواقبی بسیار بدتر از آن چیزی داشته باشد که الان شاهد آن هستیم.  

18/4/88

دکتر سید فخرالدین افضلی

عضو هیئت علمی بخش مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه شیراز 

راستش بعض وقتها مثل الان علیرغم اینکه تابستان است ولی خیلی سرم شلوغه ولی سعی می کنم زودتر این کارها رو انجام بدم.